Six Degrees of Separation- "Έξι βαθμοί διαχωρισμού"

Written by Victor

Όλοι οι τηλεθεατές του Lost έχουν παρατηρήσει απ' τον πρώτο κιόλας κύκλο κάτι πολύ παράξενο σε ότι αφορά τους πρωταγωνιστές. Παρ' όλο που είναι όλοι άγνωστοι μεταξύ τους - σκεφτείτε, πόσους γνωστούς μπορείς να συναντήσεις σ' ένα διηπειρωτικό ταξίδι με αεροπλάνο; - φαίνεται σιγά σιγά ότι με κάποιο τρόπο συνδέονται. Βλέποντας σκηνές απ' το παρελθόν τους, καταλαβαίνουμε πως - χωρίς οι ίδιοι να το αντιλαμβάνονται - έχουν συναντήσει τυχαία κάποιον άλλο σε κάποια φάση της ζωής τους ή κάποιος συγγενής ή φίλος έχει συνομιλήσει μαζί του, κτλ. Η ιδέα αυτή δεν παρουσιάστηκε, βέβαια, για πρώτη φορά σ' αυτή την τηλεοπτική σειρά. Έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές, ιδιαίτερα στον κινηματογράφο. Ενδεικτικά, αναφέρω δυο-τρεις ταινίες που μου 'ρχονται στο μυαλό αυτή τη στιγμή, όπως το 21 Grams και το Babel του Alejandro González Iñárritu ή το Magnolia του Paul Thomas Anderson, όπου βλέπουμε πώς κάποιοι άνθρωποι συνδέονται ή επηρεάζουν με τις πράξεις τους κάποιους άλλους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν. Στο Lost αυτό το στοιχείο είναι ιδιαίτερα έντονο, είναι αδύνατο να μην το παρατηρήσει κανείς και να μην αναρωτηθεί επ' αυτού. Το όλο αυτό concept, λοιπόν, που διαπιστώνουμε όλοι σε διάφορες φάσεις της ζωής μας και χαρακτηριστικά διερωτώμαστε "Τι μικρός που είν' ο κόσμος!" έχει και επιστημονική βάση. Η ονομασία του είναι Six Degrees of Separation, το οποίο μπορεί ν' αποδοθεί στα ελληνικά ως "Έξι βαθμοί διαχωρισμού" ή "Έξι βαθμοί απόστασης" ή - σε πιο ελεύθερη απόδοση - "Έξι βήματα απόσταση". Η απαρχή της θεωρίας αυτής συναντάται στη διατριβή του Michael Gurevich, την οποία εκπόνησε το 1961 στο M.I.T. υπό την επίβλεψη του καθηγητή Ithiel de Sola Pool και αφορούσε στη δομή των κοινωνικών δικτύων (Gurevich, M. (1961) The Social Structure of Acquaintanceship Networks, Cambridge, MA: MIT Press). Τα συμπεράσματα της διατριβής αυτής προεκτάθηκαν σε μια μελέτη των de Sola και του μαθηματικού Manfred Kochen, η οποία όμως κυκλοφορούσε μόνο εντός των ακαδημαϊκών κύκλων και παρέμεινε για πολλά χρόνια αδημοσίευτη, εφόσον δεν μπορούσαν να καταλήξουν σε μια ικανοποιητική εξίσωση που να περιγράφει την πολυπλοκότητα των συνδέσεων που διέπουν την κοινωνία (de Sola Pool, Ithiel, Kochen, Manfred (1978-1979) "Contacts and influence" Social Networks 1(1): 5-51) . Σ' αυτά τα έργα βασίστηκε ο κοινωνικός ψυχολόγος Στάνλεϊ Mίλγκραμ, ο οποίος διατύπωσε τη θεωρία του "Το πρόβλημα του μικρού κόσμου", το 1967 (Stanley Milgram, "The Small World Problem", Psychology Today, 1967, Vol. 2, 60-67). O Mίλγκραμ έστειλε σε δεκάδες ανθρώπους γράμματα με κάποιον άγνωστο παραλήπτη, ο οποίος ζούσε σε άλλη πολιτεία (κι επίσης κάποια στοιχεία όπως τόπος κατοικίας, επάγγελμα, κτλ.), ζητώντας τους να προωθήσουν την επιστολή σε κάποιον που ίσως να βρίσκεται πιο κοντά στο στόχο. Όπως έδειξε το πείραμα, τα γράμματα χρειάστηκε να κάνουν έξι "στάσεις" - κατά μέσο όρο - πριν φθάσουν στον τελικό τους προορισμό. Έτσι απέκτησε το όνομά της: Six Degrees of Separation. Η θεωρία μας λέει πως απέχουμε ένα "βήμα" (βαθμό) από τον κάθε άνθρωπο που γνωρίζουμε. Οι γνωστοί του φίλου μας, τους οποίους δε γνωρίζουμε, έχουν "απόσταση" δύο "βήματα" από μας. Οι γνωστοί αυτών έχουν "απόσταση" τρία "βήματα" κ.ο.κ. Έτσι, όλοι οι άνθρωποι συνδέονται με όλους τους υπόλοιπους με - κατά μέσο όρο - το πολύ έξι "βήματα". Αποτελούμε, δηλαδή, όλοι μας ένα δίκτυο με εξαιρετικά μεγάλο πλήθος "σταθμών", αλλά και "συνδέσμων" - σχέσεων αλληλεπίδρασης, έτσι ώστε να μπορείς να ξεκινήσεις από κάπου με κάποιον συγκεκριμένο προορισμό, που μπορείς να φτάσεις με μια διαδρομή για την οποία θα χρειαστεί να "διασχίσεις" το πολύ έξι "σταθμούς" αν βρεις τις κατάλληλες συνδέσεις. Στην ιδέα αυτή ουσιαστικά βασίστηκε η δημιουργία των social networks, τα οποία έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή. Πριν το facebook υπήρχαν διάφορα άλλα, όπως τα SixDegrees (η πρώτη ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία λειτούργησε την περίοδο 1997-2001) και το Friendster ή τα Ryze, LinkedIn και Spoke, τα οποία είναι αφιερωμένα στην επαγγελματική δικτύωση, που είναι και το ζητούμενο για τους επαγγελματίες των περισσότερων κλάδων. Τα networks έχουν εξελιχθεί σε μία από τις δημοφιλέστερες μεθόδους γνωριμιών και ανεύρεσης εργασίας και χρησιμοποιούνται από εκατομμύρια ανθρώπους. Παράλληλα, ολοένα και περισσότερες εταιρίες καταφεύγουν σε ιστοσελίδες δικτύωσης προκειμένου να προσλάβουν προσωπικό. Οι εφαρμογές της θεωρίας αυτής, όμως, δε σταματούν εδώ. Ελέγχοντας τη ροή της πληροφορίας μπορείς να βγάλεις διάφορα συμπεράσματα για τον τρόπο που εξελίσσονται οι ιδέες, για την επίδρασή τους, το χρόνο και τη γεωγραφική ή πολιτισμική κατανομή διάδοσης, το βαθμό αποδοχής κ.ά. Η θεωρία δικτύων, άλλωστε, αποτελεί το σημαντικότερο, ίσως, εργαλείο που χρησιμοποιείται στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Αφορά στην αναπαράσταση της κοινωνικής ζωής με τη μορφή ενός δικτύου με τελείες και γραμμές. Οι τελείες αντιπροσωπεύουν τα άτομα ή τις ομάδες και οι γραμμές τις σχέσεις μεταξύ τους. Έτσι, η ανθρώπινη συμπεριφορά εξηγείται από τον τρόπο που συνδέονται οι άνθρωποι και οι ομάδες μεταξύ τους, παρά από τις συμπεριφορές των ίδιων των ατόμων. Το μοντέλο αυτό εστιάζει στην αλληλεπίδραση των ανθρωπίνων σχέσεων, δε χρειάζεται να λάβει υπόψη τα δεδομένα των ατόμων, όπως κοινωνική θέση, οικονομική κατάσταση κτλ. και μπορεί να αναδείξει την κοινωνική διαστρωμάτωση μεταβαλλόμενη με το χρόνο, αλλά και με τη σχέση εξουσίας μεταξύ των ατόμων, μελετώντας τις αλλαγές στις σχέσεις των δικτύων. Αυτό που ενδιαφέρει, δηλαδή, είναι ο τρόπος που λειτουργεί το δίκτυο και όχι κάποιο μεμονωμένο άτομο ή ομάδα. Εφόσον, λοιπόν, γνωρίζουμε πως όλοι οι άνθρωποι συνδέονται μ' έναν τόσο μικρό αριθμό συνδέσμων και μπορείς με τις κατάλληλες επιλογές να βρεθείς πολύ σύντομα με όποιον επιθυμείς, μπορούμε να φανταστούμε πόσο εύκολα μπορούν τα πάντα να συνδέονται. Ιδέες, νοοτροπίες, κοινωνικές αλλαγές, επιδημίες, οικονομία, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε που δημιουργείται ή αλληλεπιδρά με τον ανθρώπινο παράγοντα, όσο μακριά κι αν βρίσκεται (γεωγραφικά, πολιτισμικά, ιδεολογικά - ή ακόμη και χρονικά!) είναι εν δυνάμει τόσο κοντά μας! Μια "βόλτα" λοιπόν στο "Κοσμικό Δίκτυο" μπορεί εύκολα να σε κάνει να βρεθείς σε "Άλλες Πραγματικότητες"... όπως στο Νησί του Lost, λόγου χάρη... Πηγή : Outer