ΧΑΟΣ και ΑΡΜΟΝΙΑ

Το χάος εμπεριέχεται στην αρμονία και εντός της αρμονίας γεννιέται το χάος.

Το χάος διέπεται από την Πιθανότητα, στην  δε αρμονία κυριαρχεί ο  Νόμος.

Στην ανατολή αυτή την σχέση την εκφράζουν με το Yin  και Yang. Η σχέση απεικονίζεται στο κατωτέρω σχήμα παραστατικά, στο ίδιο σχέδιο διαφαίνεται και η σχέση των εννοιών Γιν και Γιανκ με το σύστημα «έμβια-ανόργανος ύλη».

Η μαύρη περιοχή αντιπροσωπεύει το Γιν αλλά εντός αυτής παρατηρούμε μια άσπρη τελίτσα που είναι το Γιανγκ, αντιστοίχως η λευκή περιοχή εκπροσωπεί το Γιανγκ και εντός αυτής η μαύρη τελίτσα είναι το Γιν.

Μια αρμονική καμπύλη διαιρεί  τις δύο περιοχές. Αυτή η καμπύλη μετακινείται διατηρώντας το αρμονικό σχήμα της, έτσι ώστε να υπερτερεί άλλοτε το Γιανγκ και άλλοτε το Γιν. Οι δύο τελίτσες άσπρη και μαύρη συμβολίζουν ακριβώς την ύπαρξη του σπόρου του αντιθέτου μέσα στην κάθε έννοια. Το ίδιο δηλαδή που συμβαίνει με το Χάος και την Αρμονία, που εντός της κάθε έννοιας καιροφυλακτεί η αντίθετή της.

Όλη η κινέζικη σκέψη όλη η κοσμογονία είναι κλεισμένη σε αυτό το σύμβολο, η ζωή , ο θάνατος, ο φόβος, η δύναμη, το σκοτάδι, το φως.

Το Γιν και το Γιάνγκ είναι οι δύο αντίθετοι και συμπληρωματικοί πόλοι της φύσης.
Το Γιάνγκ είναι το άσπρο. Είναι αυτό που ευθύνεται για την κίνηση, την επιθετικότητα, την πρωτοβουλία, τη δημιουργικότητα, την αρσενική δύναμη, τα επιβεβαιωμένα συναισθήματα, τον Ουρανό, το φως, τη λαμπρότητα, τη φωτιά, την τόλμη, τα βουνά που διεισδύουν στον ουρανό, το θερμό, το σκληρό, το ζεστό. Γιανγκ σημαίνει ”σημαίες που κυματίζουν στον ήλιο” δηλαδή λαμπρό ή φωτεινό.

Το Γιν είναι το μαύρο. Είναι η περί καλυπτική δύναμη, η θηλυκότητα, η τρυφερότητα, η παθητικότητα, η  σταθερότητα, η δεκτικότητα, το θηλυκό στοιχείο, η προστασία της  ζωής, το κοίλο, το ζεστό, οι κοιλάδες της φύσης που δέχονται και συντηρούν, προστατεύουν τη ζωή μέσα τους, η μήτρα στο γυναικείο σώμα, οι σπηλιές, τα στάσιμα νερά, το αδύναμο, το απαλό, το υποχωρητικό, άλλοτε πάλι τα σκοτεινά συναισθήματα. Γιν σημαίνει το «δειλινό, την ώρα που ο ήλιος περνάει κάτω απ’ τον ορίζοντα»

Αυτές οι δύο μορφές ενέργειας αποτελούν εκφράσεις της μίας, μοναδικής, έσχατης πραγματικότητας που είναι πέρα από τη μορφή και την ουσία, πέρα από κάθε δυαδισμό. Το ΤΑΟ. Που το βαθύτερο νόημά του, είναι η Ενότητα.

Στην Ινδία πάλι πιστεύεται μια αντίστοιχη θεωρία, σύμφωνα με την οποία σε κάθε κατάσταση μέσα στην Φύση, είτε μηχανική είτε ψυχολογική, επικρατούν οι τρεις δράσεις που αποκαλούνται  Γκούνας και  ονομάζονται Σάτβας, Ράτζας και Τάμας.

Το Σάτβας, είναι η ηρεμία, η απόλυτη αρμονία, το Νιρβάνα με δυο λόγια η αληθινή ευτυχία, το Τάμας , είναι παθητικότητα, ακινησία, περιοχή μετασχηματισμού, χώρος αναγέννησης και τέλος το Ράτζας αντιπροσωπεύει την κίνηση από το Σάτβας προς το Τάμας και αντιστρόφως. Οι τρεις αυτές έννοιες βρίσκονται παντού, σε καθορισμένη κάθε φορά αναλογία σε ορισμένη Φυσική μεταβολή και σε οποιαδήποτε Φυσική κατάσταση σε ορισμένη, αλλά όχι σταθερή αναλογία, δηλαδή κάθε φορά επικρατεί ένας από τους τρεις Γκούνας.

Aς παραλληλίσουμε τις δύο αυτές θεωρίες με τις έννοιες θετική και αρνητική εντροπία, που όπως θα φανεί παρακάτω εξυπηρετεί στην καλύτερη κατανόηση της κεντρικής ιδέας που είναι η σχέση μεταξύ έμβιας και ανόργανης ύλης.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι το Γιανγκ, το Σατβικό Ράτζας*, αντιστοιχούν στην  θετική εντροπία ενώ το Γιν και το Ρατζασικό Τάμας* στην αρνητική εντροπία.

Με τους όρους Σατβικό Ράτζας και Ρατζασικό Τάμας εννοούμε αντιστοίχως, το μεν πρώτο κίνηση με ηρεμίακαι αυτοπεποίθηση το δε δεύτερο ζωντανήπαθητικότητα.

Οι παραπάνω διευκρινήσεις δικαιολογούν το ένα σκέλος της αντιστοιχίας με την θετική και αρνητική εντροπία αντιστοίχως. Το Γιν τώρα εκφράζει την ζωή,  το θηλυκό στοιχείο, την δημιουργία ζωής, την συσσώρευση άτακτων φυσικών στοιχείων, σε μια νέα τάξη, που είναι η ζωή, η αρνητική εντροπία δηλώνει ακριβώς το ίδιο την δημιουργία τάξης από το Χάος.  Το Γιανγκ τέλος εκφράζει την θετική εντροπία αφού είναι κίνηση, επιθετικότητα, φωτιά, διάλυση της υπάρχουσας τάξης.

Οι δύο δοξασίες που ήδη αναφέρθηκαν έγινε για να δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι η ανθρώπινη σκέψη για μια κοσμική αλήθεια, είναι η ίδια σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, δηλαδή ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί υπό το καθεστώς της   ενότητας των πάντων.

Όπως θα φανεί παρακάτω οι δύο αυτές απόψεις που οφείλονται στους ανατολικούς λαούς Κίνα και Ινδία συμπίπτουν και με τις δυτικής προέλευσης  θεωρίες περί εντροπίας.

Σ’ αυτό το σημείο δίνεται μια απλή και όσο γίνεται ποιο εκλαϊκευμένη εξήγηση της έννοιας εντροπία προκειμένου να ενημερωθεί εύκολα, ο μη έχων σχέση με την Φυσική, μ’ αυτή την λεπτή και κάπως δυσνόητη έννοια της θερμοδυναμικής.

Η εντροπία ορίζεται ως η ενέργεια που προσλαμβάνει ή αποβάλει  ένα σύστημα μέσα στον χρόνο, σε ορισμένη θερμοκρασία ή απλούστερα:

Είναι το μέτρο της αταξίας των σωμάτων που απαρτίζουν το σύστημα.

Αν τώρα μιλάμε για ένα σώμα, εκφράζει το μέτρο της αταξίας των μορίων του σώματος.

Έτσι,  για παράδειγμα ο ανθρώπινος οργανισμός κάνει καύσεις με τα υλικά καύσεως που προσλαμβάνει από το περιβάλλον, οξυγόνο και τροφή, όμως η θερμοκρασία του παραμένει σταθερή στους 36,5 βαθμούς Κελσίου. Σ’ αυτή την συγκεκριμένη περίπτωση η εντροπία είναι αρνητική, όπως θα αποδειχθεί κατωτέρω.

Η εντροπία είναι το μέτρο της αταξίας των σωμάτων σε ένα κλειστό ενεργειακό σύστημα, όπως η θερμοκρασία είναι το μέτρο της εσωτερικής ενέργειας  αυτού του συστήματος. Με τον όρο εσωτερική ενέργεια εννοούμε το άθροισμα  των ενεργειών πάσης μορφής, των σωμάτων που απαρτίζουν το κλειστό αυτό σύστημα.

Με τον όρο κλειστό σύστημα εννοούμε ένα σύστημα απομονωμένο ενεργειακά απ’ το περιβάλλον, δηλαδή δεν μπαίνει σ’ αυτό, ούτε βγαίνει ενέργεια οποιασδήποτε μορφής, μηχανική, θερμική ή  χημική.

Η γλωσσολογική ανάλυση της λέξης Εντροπία εν-τροπια = εσωτερικός τρόπος συμπεριφοράς. Μέσω της γλωσσολογικής ανάλυσης πολλές φορές προκύπτει η βαθύτερη σημασία των λέξεων.

Δικαίως έχει λεχθεί απ’ τον Αντισθένη ότι: « Αρχή μεν σοφίας εστί ονομάτων επίσκεψης».

Τέλος για να συμπληρωθεί αυτή η μικρή εισαγωγή στην κατανόηση της εντροπίας, συμπληρώνω με την έννοια του πρόσημου της εντροπίας + ή -, τουτέστιν θετική και αρνητική εντροπία, τι σημαίνει: θετική είναι η εντροπία όταν ένα κλειστό σύστημα οδηγείται σε μεγαλύτερη αταξία, σε αποσύνθεση της τάξης του, όπως η έκρηξη μιας οβίδας και διασπορά των βλημάτων, η διαστολή του σύμπαντος επίσης.

Αρνητική εντροπία σημαίνει το αντίθετο ήτοι, το σύστημα οδηγείται σε ανώτερη τάξη από την προηγούμενη αταξία, το χάος για παράδειγμα έχει μέσα του το σπέρμα της τάξης και κάποια στιγμή, οδηγείται σε τάξη και ζωή.

Η ζωή είναι ανώτερου βαθμού  τάξης, για παράδειγμα ένα νεογέννητο μωρό συσσωρεύει υλικά από την αταξία που βρίσκονται στο περιβάλλον και χτίζει το σώμα του, που είναι ανώτερη τάξη, αλλά και ο ενήλικος με την διατροφή του κάνει την ίδια λειτουργία, με την διαφορά ότι σ’ αυτόν έχει ήδη αρχίσει και η αποσύνθεση μετά τα είκοσι ένα, λόγω όμως του ότι τα κύτταρα του ανασυντίθενται οι δύο λειτουργίεςβρίσκονται σε σχετική ισορροπία μέχρι τα σαράντα περίπου, που ο ρυθμός αναγέννησης των κύτταρων πέφτει και τότε είναι που υπερτερεί η αποσύνθεση, λειτουργεί άτεγκτος ο νόμος της φθοράς που είναι:  η θετική εντροπία.

Θυμάμαι τώρα μ’ αυτές τις σκέψεις ένα βιβλίο Φυσικοχημείας που είχαμε ως φοιτητές σε κάποιο σημείο σχετικό με την εντροπία διατύπωνε την πρόταση: «εντροπία είναι το βέλος του χρόνου» το βιβλίο αυτό ήταν η Φυσικοχημεία του Μουρ, στα αγγλικά γραμμένο, ήταν όμως τόσο διαδεδομένο στους φοιτητικούς κύκλους που κάποιοι το είχαν μεταφράσει και το πουλούσαν. Η αντίστοιχη φράση στα αγγλικά ήταν: «Entropy is time’s arrow». Μετά τόσα χρόνια τώρα βλέπω και μια νέα διάσταση σ’ αυτή την φράση, την διάκριση σε θετική και αρνητική εντροπία.

Δηλαδή ως προς την αύξηση της εντροπίας που αντιστοιχεί σε θετική εντροπία νομίζω ότι είναι φυσιολογικό αλλά το νέο που βλέπω τώρα είναι η σχετικό με την αρνητική εντροπία, για παράδειγμα το ανθρώπινο σώμα, στο οποίο συσσωρεύουμε υλικά απ’ το περιβάλλον και οδηγούμε έτσι το σύστημα σε προσωρινή τάξη η οποία πρόκειται με βεβαιότητα να αποσυντεθεί οδηγώντας το σύστημα στην φθορά, είναι μ’ άλλα λόγια ως προσωρινή κατάσταση αρνητική εντροπία , έτσι το βλέπω εγώ τώρα, μια προσωρινή αναδρομή στο παρελθόν, σε αρνητικό χρόνο.

Πριν πολλά χρόνια, είχαμε πάει με παρέα στη θάλασσα για κολύμπι, μαζί μας ήταν και ο ένας σοφός φίλος μας, καθώς έβγαινε απ’ τη θάλασσα, ενώ εμείς οι υπόλοιποι είμαστε ξαπλωμένοι στην αμμουδιά, αν έκραξε ως άλλος Αρχιμήδης: Μη γελιέστε φίλοι μου, είμαστε όλοι υπό αναστολή νεκροί! Τώρα που το ξανασκέπτομαι: Τελικά είχε δίκιο:

-εντροπία                                                +εντροπία

——-(α)——–0—————-        ( Διάγραμμα μεταβολής της εντροπίας)

-άπειρο                                                          +άπειρο

(Άξων Χρόνου)

Βρισκόμαστε όλοι σε περιοχή αρνητικής εντροπίας,  σε αρνητικό χρόνο και κινούμαστε προς το μηδέν (0), το τέλος αρνητικού χρόνου και επιστροφή των δανικών υλικών προς το περιβάλλον, από όπου και τα είχαμε δανειστεί. Με (α) συμβολίζεται ο άνθρωπος ή οποιοδήποτε άλλο έμβιο ΟΝ.

Ας ασχοληθούμε όμως επιτέλους και με το κεντρικό θέμα του σημειώματος, αρκετά εις μάκρος τράβηξαν οι διάφορες επεξηγήσεις  και αναδρομές, τις οποίες  θεωρώ,  ότι ήταν απαραίτητες για την πιο εύκολη κατανόηση των αυτών που ακολουθούν.

Εφαρμογή όσων ελέχθησαν περί εντροπίας,  στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Δεδομένου ότι η ενότητα μεταξύ της έμβιος ύλης και της ανόργανης, είναι ένα γεγονός αναμφισβήτητο, θα εξετασθεί πως, οποιαδήποτε μεταβολή στη μια κατάσταση επηρεάζει την άλλη, με αναφορά στα φυσικά γεγονότα, καιρικές συνθήκες, σεισμοί, πλημμύρες, καύσωνες, ψυχρά κύματα και οποιαδήποτε άλλη μεταβολή του φυσικού περιβάλλοντος.

Ας θεωρήσουμε  μια τοπική κοινωνία η οποία ζει σε απόλυτη τάξη, έρχεται  ένας ισχυρός σεισμός και μετατρέπει την τάξη αυτή σε χάος, διαλύονται σπίτια, γκρεμίζονται καταστήματα χάνεται ο καθημερινός ρυθμός ξαφνικά, οι άνθρωποι τρέχουν αλλόφρονες να σωθούν, χάνεται και η αλληλεγγύη, κυριαρχεί το ένστικτο της αυτοσυντήρησης.

Το χάος στις πρώτες στιγμές αλλοφροσύνης και την παντελή έλλειψη αλληλεγγύης, διαδέχεται σταδιακά η ανάγκη στοιχειώδους τάξης για την επιβίωση και η αναζήτηση αγαπημένων προσώπων, λειτουργούν ξανά οι δημόσιες υπηρεσίες αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και επανέρχεται το ηθικό και η τάξη σ’ αυτή την κοινωνία.

Τα «πάντα ρει και ουδέν μένει», το χάος διαδέχεται η τάξη και την τάξη το χάος.

Αυτή η αλληλεπίδραση είναι προφανής και κατανοητή απ’ τον καθένα, εκείνο που δεν αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι είναι το αντίστροφο, πως δηλαδή μια μεταβολή κατάστασης στην έμβια ύλη και δει στην ανθρώπινη κοινωνία εν προκειμένω, μπορεί να επηρεάσει την ανόργανη ύλη και την λειτουργία της, για παράδειγμα μεταβολή στον καιρό.

Στην σημερινή εποχή βιώνουμε κάτι τέτοιο. Ο άνθρωπος είναι η κύρια αιτία μεταβολής του κλίματος στον πλανήτη γη, με την ασύδοτη και άφρονα κατανάλωση ενέργειας για πλουτισμό, έχει καταφέρει να δημιουργήσει το γνωστό φαινόμενο του θερμοκηπίου, με τα γνωστά ολέθρια ποικίλης μορφής αποτελέσματα. Η παραγωγή πολεμικού υλικού απ’ την άλλη μεριά δημιούργησε ένα φοβερό πυρηνικό οπλοστάσιο που με δυσκολία ελέγχεται, αρκεί  ένα μικρό ανθρώπινο λάθος και επέρχεται η καταστροφή και ο  κατάλογος δεν έχει τέλος.

Αλλά εκτός από την μηχανική  επέμβαση του ανθρώπου, έχουμε  και την ψυχολογική αναταραχή που ακολουθεί μια ανατροπή της υπάρχουσας τάξεως σε μια κοινωνία.

Για παράδειγμα, συγκεκριμένα στον πλανήτη επάνω έχει δημιουργηθεί κατάσταση υπερπληθυσμού και ένας οικονομικός πόλεμος είναι σε εξέλιξη, με αντιπάλους από τη μια μεριά το μεγάλο κεφάλαιο και την άλλη τον απλό λαό.

Αυτή η τάση παγκοσμιοποίησης, που έχει παράλληλα αναπτυχθεί, προκαλεί φαινόμενα ασφυξίας για επιβίωσή στον απλό πολίτη, το γεγονός αυτό αποτυπώνεται ως μια αρνητική ενέργεια που καλύπτει ολόκληρο τον πλανήτη.

Αυτή  αρνητική ενέργεια διοχετεύεται στο φυσικό περιβάλλον  και προκαλεί επίταση στις μεταβολές του κλίματος, επιταχύνει την ενέργεια της σεισμικής δραστηριότητας στον φλοιό της γης, επιδεινώνει  το φαινόμενο του θερμοκηπίου και εν γένει αλλάζει η φυσική ισορροπία του συστήματος «έμβια-ανόργανη ύλη» έτσι ώστε να αντισταθμιστεί η αλλαγή στην έμβια ύλη, όπου έχει διασαλευθεί  σε ένα βαθμό, ως οργάνωση αλλά και ως κρίση αξιών.

Με τον τρόπο αυτό η φύση δημιουργεί ένα άλλο σημείο ισορροπίας στο σύστημα έμβια- ανόργανος ύλη έτσι ώστε να αντιρροπηθεί  η μεταβολή που ξεκίνησε από την έμβια ύλη.

Η συντηρητική πλευρά των επιστημόνων σήμερα, παραβλέπει αυτό το γεγονός και αποδίδει, για παράδειγμα την μεταβολή του κλίματος, μόνο στις αιτίες που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αποσιωπώντας παντελώς το γεγονός  ότι: έμβια και ανόργανος ύλη αποτελούν σύστημα άρρηκτα συνδεδεμένο και ότι: Οποιαδήποτε μεταβολή στο ένα σκέλος του συστήματος, προκαλεί ανατροπή της ισορροπίας η οποία εμφανίζεται ως μεταβολή στο έτερο κλάδο του συστήματος προκειμένου να διατηρηθεί η ισορροπία, μετακινεί δηλαδή το σημείο λειτουργίας του συστήματος σε άλλο, έτσι ώστε να διατηρηθεί η νέα ισορροπία.

Υπάρχουν και άλλα επιχειρήματα που στηρίζουν  την αναφερθείσα αλήθεια,  ένα τέτοιο είναι το φαινόμενο του ενδεκαετούς   κύκλου των ηλιακών κηλίδων και τον εν συνεχεία καταιγισμό της γης με ακτινοβολίες διαφόρων τύπων και επίδραση στην οργάνωση και τάξη των κοινωνιών.

Επίσης η τοπική διαφοροποίηση του, καιρού σε ανάλογη κλίμακα, λόγω μεταβολής των συνθηκών διαβίωσης και ήθους των ανθρώπων, είναι παρατηρημένο και έκδηλο πολλές φορές με έντονο τρόπο.

Μου έρχεται τώρα μια λίγο παρακινδυνευμένη υπόθεση, μήπως κάτι τέτοιο δεν βιώνουμε τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα, όπου έχει διασαλευτεί τελείως η ηθική τάξη και οργάνωση της κοινωνίας, με αποτέλεσμα το κλίμα να έχει ξεφύγει από την φυσιολογική του εκδήλωση και ενώ είναι τέλος Νοεμβρίου αρχή Δεκέμβρη, δηλαδή πλησιάζουμε την καρδιά του χειμώνα, αυτό παρουσιάζει συμπεριφορά ανοιξιάτικη.

-Με όρους Φυσικής αυτό δικαιολογείται ως εξής:

Σε μια αύξηση της εντροπίας στην έμβια ύλη, δηλαδή διάλυση της τάξεως, η φύση αντιδρά, αναζητώντας νέο σημείο ισορροπίας και εκδηλώνει συνθήκες ανοίξεως και δημιουργίας ζωής, που είναι τάξη και αρνητική εντροπία.

Τέλος αν ψάξουμε τα διάφορα γεγονότα που συνέβαιναν μέσα στην ιστορία είναι βέβαιο, ότι θα δούμε ανάλογα φαινόμενα να συμβαίνουν  στους σταθμούς της ιστορίας του πλανήτη.

Απόλλων: (nirav7@otenet.gr) 

Πηγή :  ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ